5 BẪY TÂM LÝ PHỔ BIẾN MÀ NHÀ ĐẦU TƯ NÊN TRÁNH

Song song cùng những cơ hội hấp dẫn trên thị trường đầu tư có thể mang lại những nguồn thu nhập lớn cho các nhà đầu tư, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và cạm bẫy tâm lý. Dưới đây là 5 bẫy tâm lý phổ biến mà phần lớn các nhà đầu tư đã từng mắc phải ít nhất một lần trong quá trình đầu tư chứng khoán.

Bộ não con người có khả năng tư duy và giải quyết vấn đề phức tạp, nhưng khi đến lĩnh vực đầu tư, tâm lý con người có thể gây ra những sai lầm và không học được từ kinh nghiệm. 

Tuy nhiên, khi nói đến đầu tư, con người thỉnh thoảng sẽ đưa ra những quyết định sai lầm và thường không học được từ những sai lầm của chính họ. Họ thường trải qua một chu kỳ những “cung bậc cảm xúc” theo nhiều giai đoạn khác nhau.

Tài chính hành vi là một lĩnh vực nghiên cứu trong Kinh tế hành vi, tập trung vào việc nghiên cứu hành vi của các nhà đầu tư trên thị trường tài chính. Nó tập trung vào việc khám phá và hiểu các yếu tố tâm lý, cảm xúc và hành vi của nhà đầu tư trong quá trình đưa ra quyết định đầu tư. Lĩnh vực này nghiên cứu những cạm bẫy tâm lý như hiệu ứng quá mức tự tin, hiệu ứng thừa kế, hiệu ứng cảm xúc và hiệu ứng đám đông, cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách tâm lý con người ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và sự biến động của thị trường tài chính.

Sau đây là những cạm bẫy tâm lý mà nhà đầu tư nên tránh.

1. Bẫy tâm lý neo đậu

Xu hướng neo đậu (anchoring bias) là một bẫy tâm lý trong quyết định đầu tư mà con người dựa dẫm quá nhiều vào một điểm tham chiếu cụ thể trong quá khứ khi đưa ra quyết định cho tương lai. Điểm tham chiếu này có thể là một mức giá trước đây, một mức giá mục tiêu, hoặc một thông tin cụ thể khác.

Trong phân tích kỹ thuật, nguyên lý hỗ trợ và kháng cự là một khái niệm quan trọng. Hỗ trợ là mức giá dường như có khả năng ngăn chặn giá chứng khoán giảm sâu hơn, trong khi kháng cự là mức giá dường như có khả năng ngăn chặn giá chứng khoán tăng cao hơn. Đây là các mức giá quan trọng mà nhà đầu tư thường sử dụng để đưa ra quyết định mua hoặc bán.

Tuy nhiên, xu hướng neo đậu có thể gây ra nhiều vấn đề cho nhà đầu tư. Nếu họ quá dựa dẫm vào một điểm tham chiếu cụ thể, họ có thể bỏ qua hoặc không đánh giá đúng những thông tin mới nhất và khả năng biến đổi của thị trường. Điều này có thể dẫn đến việc đưa ra quyết định không hợp lý hoặc bỏ qua cơ hội đầu tư tiềm năng.

Để tránh bị ảnh hưởng bởi xu hướng neo đậu, nhà đầu tư cần đảm bảo rằng họ sử dụng nhiều nguồn thông tin và phân tích kỹ lưỡng, đánh giá toàn diện tình hình thị trường và không chỉ dựa trên một điểm tham chiếu cụ thể.

2. Tâm lý đám đông 

Tâm lý đám đông còn được gọi là “hành vi bầy đàn” là một yếu tố quan trọng trong quyết định đầu tư, trong đó nhà đầu tư có xu hướng chạy theo những hành vi và quyết định của đám đông mà không đánh giá đúng các yếu tố cơ bản và thông tin mới nhất. Điều này có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn trên thị trường tài chính.

Tâm lý đám đông có thể dẫn đến hiện tượng "bong bóng" trên thị trường, trong đó giá trị của một tài sản (chẳng hạn như cổ phiếu hoặc bất động sản) tăng lên đáng kể và không có căn cứ vững chắc từ các yếu tố cơ bản. Những người tham gia thị trường bị cuốn theo tâm lý đám đông, mua vào khi giá tăng cao và loại bỏ tài sản khi giá giảm mạnh, gây ra sự không ổn định và suy thoái trên thị trường.

Điều quan trọng là nhà đầu tư nên tự đánh giá và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Đừng chỉ dựa trên tâm lý đám đông hoặc theo khuynh hướng chạy theo một số lượng lớn người khác mà không có căn cứ vững chắc. Thay vào đó, hãy xem xét các yếu tố cơ bản, thông tin thị trường và phân tích kỹ thuật để đưa ra quyết định đầu tư thông minh và cân nhắc rủi ro một cách cẩn thận.

3. Ám ảnh mất mát

Ám ảnh mất mát (loss aversion) là một bẫy tâm lý phổ biến trong đầu tư. Con người có xu hướng cảm thấy đau đớn và sợ hãi hơn với mất mát tiền bạc so với niềm vui từ lợi nhuận. Nói cách khác, cảm giác đau khổ của mất đi 100 ngàn đồng thường gấp đôi niềm vui từ việc kiếm được 100 ngàn đồng.

Do tác động mạnh mẽ của ám ảnh mất mát, nhà đầu tư thường đưa ra các quyết định để tránh thua lỗ. Điều này có thể dẫn đến việc rút tiền khỏi thị trường khi có sự suy giảm, hoặc tích lũy tiền mặt nhiều hơn để tránh rủi ro mất mát. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra hiện tượng tiền mặt tăng lên trong nền kinh tế và góp phần vào lạm phát.

Ví dụ như trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007, sự ám ảnh mất mát đã thúc đẩy nhiều nhà đầu tư rút tiền khỏi thị trường và tích lũy tiền mặt, dẫn đến sự tăng lượng tiền mặt lưu thông trong nền kinh tế Mỹ. Điều này có thể tạo ra các tác động phụ như lạm phát và không ổn định kinh tế.

Để tránh ám ảnh mất mát và đưa ra quyết định đầu tư cân nhắc, nhà đầu tư cần có một kế hoạch đầu tư rõ ràng, đánh giá rủi ro một cách cẩn thận và không để sự sợ hãi vượt qua khả năng đánh giá lý thuyết và thông tin thị trường.

4. Sự tự tin

Sự tự tin là một yếu tố quan trọng trong đầu tư và trong bất kỳ hoạt động nào. Tuy nhiên, tự tin thái quá hoặc tự ái có thể gây hại đến nhà đầu tư và dẫn đến các quyết định không tốt trên thị trường chứng khoán.

Một số nhà đầu tư có xu hướng cho rằng họ biết nhiều hơn các cố vấn tài chính chuyên nghiệp vì họ đã tự học và nắm vững kiến thức về tài chính. Tuy nhiên, việc tự tin quá mức có thể khiến họ tự tin vào những quyết định không được đánh giá đầy đủ hoặc không được hỗ trợ bởi nghiên cứu và phân tích thị trường.

Cố vấn tài chính chuyên nghiệp thường có kinh nghiệm và hiểu biết sâu sắc về các yếu tố thị trường, phân tích tài chính và quản lý rủi ro. Họ cũng có sự đa dạng trong việc xem xét các yếu tố về tài chính và sự phân tán nguồn lực. Do đó, không nên coi thường hoặc tự tin quá mức vào kiến thức cá nhân mà bỏ qua lợi ích của việc tư vấn chuyên nghiệp.

Tuyệt đối là không phải tất cả các nhà đầu tư đều cần cố vấn tài chính, nhưng việc thừa nhận rằng không ai có thể biết hết và sẵn lòng học hỏi từ người có kinh nghiệm là một cách tốt để tránh sự tự ái và tận dụng tri thức của mọi người để đưa ra quyết định đầu tư thông minh.

5. Bẫy tâm lý xu hướng

Bẫy xu hướng xảy ra khi nhà đầu tư tìm kiếm thông tin và ý kiến chỉ từ những người đã thành công trước đó hoặc từ những nguồn hỗ trợ ý kiến mà họ đồng ý với niềm tin của mình, và bỏ qua bất kỳ thông tin hoặc quan điểm phản đối nào.

Khi một nhà đầu tư đã quyết định đầu tư vào một cổ phiếu cụ thể, họ có xu hướng tìm và nhìn vào những thông tin và lời khuyên chỉ hỗ trợ quyết định của họ, bỏ qua hoặc bác bỏ thông tin và quan điểm phản đối. Điều này tạo ra một hình mẫu thiên vị và khiến nhà đầu tư không thể đánh giá một cách toàn diện về tiềm năng rủi ro và lợi ích của cổ phiếu đó.

Để tránh bẫy xu hướng, nhà đầu tư cần có tinh thần mở và quan điểm khách quan. Họ nên tiếp cận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và xem xét các quan điểm trái chiều để đưa ra quyết định đầu tư có cơ sở và tỉnh táo. Đồng thời, việc nắm bắt các yếu tố cơ bản và kỹ thuật liên quan đến cổ phiếu là cần thiết để có cái nhìn toàn diện và đánh giá đúng về tiềm năng và rủi ro của một khoản đầu tư.

Làm thế nào để một nhà đầu tư có thể vượt qua những cạm bẫy tâm lý này ?

Tâm trí con người là một hệ thống phức tạp và nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của chúng ta. Áp lực xã hội, sự tìm kiếm sự công nhận và thoải mái từ người khác, và ảnh hưởng của nhóm là những yếu tố phổ biến có thể đánh bại quyết định đầu tư của chúng ta.

Tuy nhiên, nhận thức về những bẫy tâm lý và những yếu tố này là một bước quan trọng để tránh rơi vào chúng. Bằng cách duy trì tư duy cởi mở và suy nghĩ thực tế, chúng ta có thể đánh giá các quyết định đầu tư một cách khách quan hơn, không bị chi phối bởi tác động tâm lý.

Việc tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư là một cách tốt để đảm bảo rằng quyết định của chúng ta được đưa ra dựa trên thông tin chính xác và nghiên cứu kỹ lưỡng. Sự tư vấn chuyên nghiệp có thể giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về thị trường và giúp chúng ta đưa ra quyết định thông minh và hợp lý.

Hiểu được vấn đề đó, Vantage đã mang đến cho những nhà đầu tư mới các khóa học của The Van Training Center - nơi chứa toàn bộ các bài giảng cần thiết giúp bạn trang bị đầy đủ kiến thức từ nền tảng đến nâng cao, từ đó giúp bạn vững tâm lý hơn khi giao dịch cũng như có những kỹ năng cần thiết hơn trong lĩnh vực này.

Đăng ký tài khoản giao dịch Vantage tại:

https://www.vtg-mkt.com/vi-vn/open-live-account/?affid=NBMjA2NzY5MA%3D%3D

Nguồn tham khảo:

https://finashark.vn/trading-blog/5-bay-tam-ly-pho-bien-ma-nha-dau-tu-nen-tranh.html